ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Α, πουλάκια μου! Ώστε θέλετε να θεραπευτείτε κιόλας! ΑΙΣΧΟΣ!
WHAT'S UP DOC ?
ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
ΑΥΤΟΛΟΓΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ
ΑΛΛΟΓΕΝΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ
ΙΑΣΙΣ!


ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Shaked, not stirred please!


Η πρώτη, άμεση αντιμετώπιση, για όλο τον καλό κόσμο, είναι οι χημειοθεραπείες. Στόχος τους είναι - τι άλλο - παρά η καταστροφή όλων των λευχαιμικών κυττάρων. Για το σκοπό αυτό οι γιατροί έχουν παρασκευάσει κάτι φοβερά κοκτέιλς χημικών φαρμάκων, που μπροστά τους η χλωρίνη δεν είναι παρά απλό σιροπάκι. Τα χημειο-φάρμακα αυτά εισάγονται στον οργανισμό ενδοφλεβίως (ή μπορεί, διάβασα κάπου, και από το στόμα; σαν χάπι ίσως;), μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος, αλωνίζουν σε ολόκληρο, σχεδόν, το σώμα μας και κάνουν παιχνίδι. Να δούμε, λοιπόν, τι είναι αυτό το παιχνίδι...

Τα χημειοφάρμακα αποτελούνται από ισχυρές τοξικές ουσίες κατάλληλες για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Τα φάρμακα αυτά, όμως, δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα "έξυπνα" αλλά κάπως "μονοκόμματα" θα λέγαμε. Αν, δηλαδή, επρόκειτο για άνθρωπο θα ήταν το κλασικό "κρέας", ο τυπικός βοδι-μπιλνταράς που στη θέση του εγκεφάλου έχει έναν δικέφαλο μυ παραπάνω, η στυγνή και ωμή δύναμη με ικανότητες διάκρισης οι οποίες περιορίζονται στο άσπρο-μαύρο, είσαι μαζί μου ή είσαι εναντίον μου! Παρομοίως και τα σημερινά, ευρέως χρησιμοποιούμενα, χημειοφάρμακα ξεχωρίζουν (ευτυχώς!) ποιά είναι τα κύτταρα του αίματος, όμως δεν μπορούν (δυστυχώς!) να διακρίνουν τα καρκινικά από τα υγιή. Έτσι, καταστρέφουν ό,τι βρίσκουν μπροστά τους, όλα τα κύτταρα, άρρωστα και μη! Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο περνάμε την περίοδο της απλασίας, που λένε. Στη φάση αυτή τα φάρμακα έχουν συντρίψει οτιδήποτε υπήρχε στο μυελό μας. Αποτέλεσμα; ο οργανισμός μας αδυνατεί πλέον να παράγει λευκά, αδυνατεί να παράγει ερυθρά, αδυνατεί να παράγει αιμοπετάλια! Είναι αυτό, που λέει ο λαός μας "ένα άχρηστο κορμί"!

Η διάρκεια χορήγησης των φαρμάκων και, γενικότερα, η μορφή της χημειοθεραπείας ποικίλλει ανάλογα με τη μορφή της λευχαιμίας, τη φάση της θεραπείας που βρίσκεται ο ασθενής, την τροπή που έχει πάρει η ασθένεια, το πρωτόκολλο που ακολουθεί η συγκεκριμένη κλινική, κι άλλα πολλά, τα οποία δε γνωρίζω κι ούτε υπάρχει λόγος να αναλύσουμε εκτενέστερα.

Μετά το πέρας της χορήγησης των φαρμάκων, λοιπόν, αρχίζουμε σιγά-σιγά να βλέπουμε τα αποτελέσματα της δράσης τους. Το σοβαρότερο απ' όλα είναι, φυσικά, η παρατεταμένη περίοδος απλασίας, κατά την οποία ο μυελός μας είναι τόσο πλούσιος σε κύτταρα, όσο πλούσιο είναι το Αφγανιστάν σε χλωρίδα! Η φάση ετούτη είναι, προφανώς, η πιο επικίνδυνη! Ο οργανισμός με λευκά αιμοσφαίρια που φλερτάρουν το ολοστρόγγυλο μηδενικό, είναι εκτεθειμένος και στην παραμικρή μόλυνση. Μικρόβια και μύκητες που πριν μας ήταν παντελώς αδιάφορα, είναι τώρα δυνατόν να μας κοστίσουν τη ζωή! Για να μη μιλήσουμε για σοβαρότερους ιούς! Για το λόγο αυτό η καθαριότητα και η αποστείρωση είναι, την περίοδο αυτή, το Α και το Ω!!! Γι' αυτό και η απομόνωση, όσο είναι δυνατή, γι' αυτό και οι μάσκες που φορούν όσοι μας επισκέπτονται, γι' αυτό και όλα όσα πολλές φορές μας φαίνονται υπερβολικά ή γελοία, αλλά μέχρι να κολλήσουμε κάτι μια φορά, μετά "φυσάμε και το γιαούρτι"!

Και να 'τανε μόνον αυτό! Τα αιμοπετάλια με τη σειρά τους, λες και ζηλεύουν την κατάντια των λευκών, συναγωνίζονται, τα μεν τα δε, σε μακροβούτια, ποιά θα φτάσουν βαθύτερα! Να έχεις, δηλαδή, το φόβο των ιών, να έχεις και το φόβο των αιμορραγιών! Σήμερα, βέβαια, οι γνώσεις των γιατρών και η εμπειρία, μπορεί να αποτρέψει τους περισσότερους απειλητικούς παράγοντες, ως προς τους οποίους όμως, συχνά, οι συνθήκες των δημόσιων νοσοκομείων δρουν υποστηρικτικά (και άρα ανταγωνιστικά ως προς τις θεραπείες). Ουπς, λίγο μπερδεμένο το έγραψα ετούτο το τελευταίο! Αυτό που εννοώ είναι πως οι γιατροί πολύ συχνά, εκτός απ' την λευχαιμία την ίδια, έρχονται αντιμέτωποι και με τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία! Πέραν, όμως, των καυστικών σχολίων και των πολιτικών προεκτάσεων, αυτό που προσπαθούμε είναι, με τη χορήγηση ισχυρών αντιβιοτικών και αντι-μυκητιακών φαρμάκων, με τις συχνές μεταγγίσεις αίματος και αιμοπεταλίων, να διατηρήσουμε την αιματολογική εικόνα του ασθενούς σε ένα "αξιοπρεπές", για την επιβίωσή του, επίπεδο.

Αυτά για το πιο επικίνδυνο μέρος, υπάρχουν όμως και άλλες παρενέργειες μικρότερης, ίσως, επικινδυνότητας, αλλά εξίσου ενοχλητικές. Κι αυτό συμβαίνει γιατί, για να είμαστε πιο ακριβολόγοι, τα χημειοφάρμακα, τα οποία χορηγούνται, αυτό που ξέρουν να κάνουν καλά είναι να ξεχωρίζουν και να επιδρούν στα κύτταρα εκείνα τα οποία πολλαπλασιάζονται με ταχύτερους ρυθμούς. Και τέτοια, εκτός από τα κύτταρα του αίματος και τα καρκινικά, είναι π.χ. εκείνα του δέρματος, του πεπτικού συστήματος, κ.α. Άρα, γι' αυτό μας πέφτουν τα μαλλιά ή γενικά ό,τι τρίχα έχουμε πάνω μας (εκτός από αυτούς που λένε τρίχες, αυτό δε διορθώνεται με τις χημειοθεραπείες), γι' αυτό και οι στοματίτιδες, γι' αυτό και οι οισοφαγίτιδες, και οι στομαχίτιδες και όποιες άλλες -ίτιδες βάζει ο νους σας (η πυρίτιδα ίσως να αποτελεί εξαίρεση).

Έτσι, ο "δυνατότερος" συνδυασμός που μπορώ να φανταστώ, ο συνδυασμός που σαρώνει τα βραβεία, είναι να είσαι νεαρή κοπελίτσα, να έχεις χάσει όλα εκείνα τα μαλλιά, που κάποτε σου έπαιρναν δυο ώρες να τα λούσεις και να τα συμμαζέψεις, να έχεις αρπάξει μια περιποιημένη λοιμωξούλα, έτσι για να μην ξεχνάς τι θα πει πόνος ή για να διατηρείται ο πυρετός διαρκώς στα ίδια αξιοπρεπή επίπεδα των 38.5 βαθμών, και στη συνέχεια ό,τι σου επιτρέπει να καταπιείς η λατρεμένη σου ναυτία, είτε η αγαπημένη σου στοματίτιδα, να το αποβάλλεις εντός ολίγων λεπτών, όταν η διάρροια, με την οποία φυσικά και είστε αχώριστες, θα σε αναγκάσει να τρέξεις για πολλοστή φορά στο γνωστό μέρος! Και φυσικά, την ώρα που αισθάνεσαι ότι εκεί, πάνω στη λεκάνη, δε θ' αντέξεις, θ' αφήσεις τα κοκαλάκια σου, ξάφνου συνειδητοποιείς ότι σου άνοιξε και η μύτη! Λαχείο, δε νομίζετε; Κι αν σε μερικούς τα παραπάνω φαίνονται αστεία, να είστε σίγουροι πως κάποιοι άλλοι τα διαβάζουν και θυμούνται τα δικά τους.

Κάποια στιγμή, βέβαια, η φάση της απλασίας, προς μεγάλη μας ανακούφιση, φτάνει σε κάποιο τέλος κι ο οργανισμός μας, δειλά-δειλά στην αρχή, αρχίζει ξανά να παράγει και να προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του από μόνος του. Το πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό εξαρτάται τόσο από τον οργανισμό του καθένα, όσο και από τη δόση που του χορηγήθηκε. Δεν υπάρχουν κανόνες, ρωτήστε το γιατρό σας γι' αυτό!


Υπάρχει, τώρα, και η πιθανότητα η λευχαιμία να έχει προσβάλλει και το νευρικό μας σύστημα, οπότε καρκινικά κύτταρα ανιχνεύονται όχι μόνο στο αίμα αλλά και στον εγκέφαλο. Στην περίπτωση αυτή, επειδή η ενδοφλέβια εισαγωγή φαρμάκων δεν είναι αρκετή από μόνη της, γίνεται επιπλέον χρήση και οσφυονωτιαίων ενέσεων (παρακεντήσεων) ή/και ακτινοθεραπείας. Οι οσφυονωτιαίες, συχνά, γίνονται και προληπτικά σε όλους, η ακτινοθεραπεία μάλλον όχι. Οι ακτινοθεραπείες στοχεύουν στην προσβολή των καρκινικών κυττάρων με τη χρήση ακτίνων X ή παρόμοιων ακτίνων υψηλών ενεργειών, όπως ονομάζονται εν γένει. Οι άλλες, οι οσφυονωτιαίες, δεν είναι παρά μικρές "τζούρες" χημειοφαρμάκων, κατευθείαν στην καρδιά του προβλήματος, δηλαδή, μέσα στη σπονδυλική στήλη, στο νωτιαίο μυελό (άλλος μυελός αυτός, μην παρεξηγηθούμε! καμία σχέση με το μυελό των οστών! ψάξτε και κάτι μόνοι σας, μη τα θέλετε όλα τροφή μασημένη!).

Τώρα, βέβαια, μη μου πείτε πως ολόκληροι άντρες / γυναίκες φοβάστε μια τοσοδούλα οσφυονωτιαία; Χμμμ! Με απογοητεύετε αλλά δεν πειράζει! Αν πια φοβάστε τόσο πολύ τότε επιτρέψτε μου να σας πω όλη την αλήθεια (και μόνο την αλήθεια).


Να πούμε και μερικά ακόμη και να τελειώνουμε με τις χημειοθεραπείες. Το πόσους κύκλους χημειοθεραπειών, πόσης διάρκειας, με ποια φάρμακα και με τι αναλογίες, όλα αυτά είναι στοιχεία τα οποία όπως, είπα και πιο πάνω, εξαρτώνται τόσο από το είδος της λευχαιμίας όσο και από το πρωτόκολλο της κάθε κλινικής. Αυτά τα πρωτόκολλα άλλο δεν είναι παρά συγκεκριμένα προγράμματα και στρατηγικές θεραπείας, τα οποία έχουν δομηθεί βάσει των ερευνών, της εμπειρίας αλλά κυρίως, νομίζω, πάνω στις ζωές χιλιάδων ανθρώπων που πέρασαν ή το ξεπέρασαν. Τα πρωτόκολλα αυτά δε γνωρίζω ακριβώς ποια είναι, αυτό που γνωρίζω όμως είναι πως ακόμα και ανάμεσα σε κλινικές που ακολουθούν το ίδιο πρωτόκολλο υπάρχουν μικροδιαφορές σε λεπτομέρειες, οι οποίες μπορεί να έχουν σχέση με το ερευνητικό έργο της κάθε κλινικής, με την φιλοσοφία των επιστημόνων οι οποίοι είναι υπεύθυνοι και ηγούνται του προγράμματος, με τοπικές διαφοροποιήσεις στην εκδήλωση της νόσου και το ιστορικό της κάθε κλινικής, κι άλλα πολλά. Η βασική λογική, βέβαια, παραμένει συνήθως η ίδια.

Όσον αφορά τη δράση των φαρμάκων, η σύγχρονη τεχνολογία μας υπόσχεται νέα, εξελιγμένα φάρμακα, πιο "έξυπνα", τα οποία θα μπορούν να διακρίνουν τα υγιή κύτταρα απ' τα καρκινικά και θα επιδρούν μοναχά στα τελευταία, απαλλάσσοντας τους ασθενείς απ' τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που ελάχιστη σχέση έχουν με την ασθένεια αυτήν καθεαυτήν. Τα φάρμακα αυτά στηρίζονται σε νέες βιολογικές και γονιδιακές μελέτες και έρευνες και αποτελούν την αιχμή των σημερινών γνώσεων της επιστήμης. Αναμένουμε, λοιπόν, και όσοι από εμάς επιζήσουμε έχουνε πολλά να δουν τα μάτια μας ακόμα...


Κλείνοντας, αυτό να πούμε, τι περιμένουμε με τις χημειοθεραπείες. Σκοπός μας είναι να οδηγήσουμε τη λευχαιμία σε ύφεση η οποία ευχόμαστε να διατηρηθεί και ισοβίως. Μόλις τώρα, μάλιστα, διαβάζω πως λέγοντας ύφεση, και κυρίως λέγοντας ότι ο ασθενής βρίσκεται σε "πλήρη ύφεση", αυτό που εννοούμε ακριβέστερα είναι πως η αιματολογική εικόνα που παρουσιάζει ο ασθενής έχει, πάνω-κάτω, ως εξής: τα ουδετερόφιλα (ένα είδος λευκών αιμοσφαιρίων) ανέρχονται σε πάνω από 1500, τα αιμοπετάλια σε περισσότερα από 100000, οι βλάστες του μυελού βρίσκονται κάτω απ' το 5% ενώ όλες οι "σειρές" των κυττάρων παρουσιάζουν φυσιολογική ωρίμανση. Βεβαίως, όλα ετούτα πολύ-πολύ χοντρικά γιατί οι σπουδαγμένοι εξετάζουν χίλιους και έναν παράγοντες για να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.

Τώρα, πάλι, μπορεί οι γιατροί να σας λένε πως είστε σε πλήρη ύφεση κι εσείς να βλέπετε τα αιμοπετάλια σας να μην ξεπερνούν τις 50000. Μη μπερδεύεστε, ούτε ν' ανησυχείτε (ακόμα!). Ύφεση είναι κι αυτό, αλλά ο γιατρός για να μπορέσει να βγάλει ένα ορθό και υπεύθυνο πόρισμα, θα πρέπει η αιματολογική σας εικόνα να έχει αποκατασταθεί μέχρι κάποιο βαθμό. Όπως, δηλαδή, κι εσείς από 3-4 καρπούς δε μπορείτε να συμπεράνετε αν η ελιά έχει πιάσει δάκο, αλλά πρέπει να εξετάσετε όλη την παραγωγή, έτσι και ο αιματολόγος δίχως μια ευρύτερη εικόνα δε μπορεί να πει και πολλά πράγματα. Γι' αυτό υπομονή και καλή τύχη με το... δάκο!


ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ


ΑΥΤΟΛΟΓΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ
Κοίτα μαμά! Μπορώ και μόνος μου!


Λοιπόν, ο γιατρός μου το είπε καθαρά, για να μην έχουμε αυταπάτες και να μην κοκορευόμαστε όσοι έχουμε κάνει αυτόλογη μεταμόσχευση. Η αυτόλογη μεταμόσχευση μπορεί να θεωρείται, από τη μία, μεταμόσχευση με την έννοια ότι παίρνεις υλικό, αλλά από την άλλη, θεωρείται και λίγο κοροϊδία γιατί παίρνεις δικό σου πράγμα! Σε ακριβή επιστημονική ορολογία, μάλιστα, δεν εκλαμβάνεται ως μεταμόσχευση αλλά ως "βαριάς μορφής χημειοθεραπεία με υποστήριξη αυτόλογου μυελού" ή κάτι τέτοιο, τέλος πάντων! Άρα, κολοκύθια κι όσοι από εσάς νομίζατε πως κάτι κάνατε, τσιμουδιά τώρα!

Σε γενικές γραμμές, την πορεία ετούτη, της αυτόλογης μεταμόσχευσης ακολουθούν είτε εκείνοι των οποίων ο οργανισμών ανταποκρίθηκε ικανοποιητικά στις χημειοθεραπείες, που σημαίνει πως όχι μόνο επήλθε πλήρης ύφεση αλλά και διατηρήθηκε για όσο χρειάζεται ώστε οι γιατροί ν' αποφασίσουν ποια θα είναι η συνέχεια της θεραπείας, είτε εκείνοι οι οποίοι, λόγω αυξημένης ηλικίας ή λόγω έλλειψης συμβατού δότη, δε δύνανται να προχωρήσουν στο στάδιο της αλλογενούς μεταμόσχευσης. Τι γίνεται, λοιπόν, κατά την αυτόλογη μεταμόσχευση;


Το είδος αυτό μεταμόσχευσης γίνεται με δύο τρόπους. Σύμφωνα με τον ένα, γίνεται μεταμόσχευση "μυελού των οστών". Τι κάνουν, δηλαδή, οι κακοί γιατροί; Σε ξαπλώνουν σ' ένα χειρουργικό κρεβάτι, σε ναρκώνουν για να μη γκρινιάζεις διαρκώς και τους κάνεις το κεφάλι καζάνι, και σε κάνουν σουρωτήρι μέχρι να πάρουν την ποσότητα του μυελού που χρειάζονται. Για την ακρίβεια, είναι σα να σου κάνουν καμιά 80αριά μυελογράμματα μαζεμένα, μόνο που εσύ δεν καταλαβαίνεις τίποτα (καταλαβαίνεις όμως όταν ξυπνήσεις που δε μπορείς να σηκωθείς απ' τους πόνους). Εγώ, συγκεκριμένα, μέτρησα γύρω στα 53 τρυπήματα στο δέρμα μου, επειδή όμως συχνά από το ίδιο σημείο τρυπούσαν δυο και τρεις φορές το οστό, τα πραγματικά τρυπήματα ήταν αρκετά περισσότερα. Η υποψία μου ετούτη επιβεβαιώθηκε αργότερα και από νοσηλεύτρια (της οποίας τα στοιχεία δεν θα αποκαλύψω για ευνόητους λόγους) η οποία ελέγχοντας το επίσημο έγγραφο διαπίστωσε ότι καταγράφονται 84 τρυπήματα!

Αφού συγκεντρωθεί ο μυελός που χρειάζεται για να πετύχει η συνταγή, "καθαρίζεται" με διάφορα χημειοφάρμακα (ή ακτινοβολίες;) από τυχόντα καρκινικά κύτταρα και στη συνέχεια ψύχεται για να διατηρηθεί, ώσπου να είσαι έτοιμος να τον ξαναδεχθείς στην αγκαλιά σου. Μάλιστα, όταν κατά την έγχυσή του σας μυρίσει κάτι σαν ντοματόσουπα, κέτσαπ ή ντομάτα γενικότερα, να ξέρετε πως είναι από τα χημικά με τα οποία ανακατεύουν το μυελό σας για να μπορέσει να ψυχθεί με ασφάλεια. Πότε όμως γίνεται η έγχυση; Γίνεται 3-4 μέρες αργότερα και αφού οι γιατροί έχουν καταστείλει τον οργανισμό σου με μια εξαιρετικά ισχυρή δόση χημειοθεραπείας. Η έγχυση γίνεται πολύ απλά, όπως γίνεται και μια συνηθισμένη μετάγγιση αίματος, κι εδώ είναι το καταπληκτικό! Τα κύτταρα αυτά του μυελού, αυτοί οι λιλιπούτειοι οργανισμοί, αυτές οι μικροσκοπικές οντότητες της ζωής, παρουσιάζουν μια "ευφυία" που εκπλήσσει! Μέσα στο χάος του οργανισμού μας όχι μόνο γνωρίζουν που θα πάνε αλλά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα καταφέρνουν μέσα από την κυκλοφορία του αίματος να βρουν το δρόμο τους μέχρι το μυελό και να πάρουν τις θέσεις που τους αρμόζουν! Απλά εκπληκτικό!!!

Το άλλο είδος μεταμόσχευσης είναι "περιφερικών αρχέγονων (εμβρυϊκών) κυττάρων", αν μεταφράζω σωστά το "peripheral blood stem cells", εμείς πάντως στην αργκό των νοσοκομειακών διαδρόμων, λέμε απλά "πήρα κύτταρα" ή "πήρα μυελό". Σε αυτή την περίπτωση, κάθεσαι 3-4 ώρες κάπου αναπαυτικά και συνδέεσαι μ' ένα μηχάνημα το οποίο σου φιλτράρει το αίμα και αφαιρεί όλα σου τα αρχέγονα εμβρυϊκά κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά δεν είναι παρά πρωτογενή, "ανώριμα", αδιαφοροποίητα κύτταρα από τα οποία παράγονται όλα τα είδη αιμοσφαιρίων. Μάλιστα, η διαδικασία ετούτη της αφαίρεσης ονομάζεται "leukapheresis" (έτσι διάβασα κάπου), άρα αν εγώ τη μεταφράσω "λευκαφαίρεση" δε νομίζω να έχει αντίρρηση κανένας. Ελληνικά μιλάμε! Τα κύτταρα αυτά, με παρόμοιο τρόπο, καθαρίζονται από τυχούσες καρκινικές προσμίξεις και στη συνέχεια ψύχονται, με τη σειρά τους, μέχρι να τα χρειαστείς. Αυτααά!


Τώρα ποια είναι η σημαντικότερη ένσταση σε αυτή τη διαδικασία, νομίζω πως είναι προφανές! Τι είδους θεραπεία είναι αυτή σύμφωνα με την οποία μου ξαναβάζουν το δικό μου αίμα, σκάρτο πράγμα δηλαδή, κι έχουνε την απαίτηση να θεραπευτώ; Απορία λογική, ειδικά όταν κανείς αναλογιστεί και τα ποσοστά υποτροπής που υπάρχουν μετά από τέτοιου είδους μεταμοσχεύσεις. Ε, λοιπόν, εγγυήσεις μη ζητάτε από κανένα! Γιατί εγγύηση, ότι το μόσχευμα που θα σας επιστραφεί και καλά καθαρισμένο, δε θα περιέχει ίχνος καρκινικού κυττάρου, ε δε νομίζω πως υπάρχει γιατρός στον πλανήτη ο οποίος θα έβαζε το χέρι του στη φωτιά, να ορκιστεί (ούτε σε αναπτήρα)! Για να ήταν δυνατή μια τέτοια εγγύηση, θα έπρεπε κάποιος να ελέγξει ένα-ένα όλα τα κύτταρα του μοσχεύματος κι εμείς τότε, το πιο πιθανό, θα πεθαίναμε πριν καλά-καλά φτάσουν στα μισά! Τα θέματα αυτά είναι στατιστικά. Επειδή έχει αποδειχθεί, από την εμπειρία, πως οι χημειοθεραπείες από μόνες τους σπανίως δίνουν οριστική λύση, η αυτόλογη μεταμόσχευση, και ως ισχυρότερη χημειοθεραπεία και ως ενίσχυση με δόση "καθαρότερου" μυελού, αποτελεί μια σημαντική διέξοδο που μας δίνει αρκετά περισσότερες ελπίδες ν' απαλλαγούμε οριστικά απ' την ασθένεια.

Έπειτα, την αμέσως επόμενη λύση απ' την αυτόλογη μεταμόσχευση συνιστά η αλλογενής μεταμόσχευση, για την οποία θα μιλήσουμε αμέσως μετά, και η οποία όχι απλά δεν είναι παιχνιδάκι αλλά συχνά παρουσιάζεται εξίσου επικίνδυνη με τη λευχαιμία. Προκειμένου, λοιπόν, οι γιατροί να εξαντλήσουν όλες τις δυνατότητες προτού προχωρήσουν σε μία τόσο σοβαρή διαδικασία, και εφόσον η γενικότερη πορεία του ασθενούς συμβαδίζει με μια τέτοια απόφαση, εφαρμόζουν την αυτόλογη μεταμόσχευση ώστε ν' απαλλάξουν, όσους τουλάχιστον είναι γραφτό τους ν' απαλλαγούν, από περιττές ταλαιπωρίες και κινδύνους.


ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ


ΑΛΛΟΓΕΝΗΣ (ΒΑΡΒΑΤΗ) ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ
Now, that's what I call transplantation!


Μέχρι τώρα, είτε μιλούσαμε για χημειοθεραπείες, είτε για την αυτόλογη μεταμόσχευση, τα πράγματα δεν είχαν και τόσο μεγάλη διαφορά. Κι αν, γενικά, η ως άνω μεταμόσχευση παρουσιάζεται περισσότερο επικίνδυνη από μια απλή χημειοθεραπεία, το γεγονός αυτό δεν έγκειται σε κάποιον νέο, περίπλοκο παράγοντα όσο στην αρκετά μεγαλύτερη περίοδο για την οποία παραμένει ο ασθενής σε κατάσταση απλασίας (λόγω, φυσικά, των ισχυρότερων φαρμάκων αλλά και της αδυναμίας του μυελού ο οποίος είναι ήδη καταβεβλημένος απ' τις προηγηθείσες χημειοθεραπείες). Για παράδειγμα, εγώ κοντεύω να κλείσω ένα χρόνο απ' τη μεταμόσχευση και τα αιμοπετάλιά μου δεν τα 'χω δει ακόμα να ξεπερνούν τις 50 χιλιάδες (πίκρα!) ενώ άλλοι πάλι δεν έχουν δει τα λευκά τους να ξεπερνούν τις 2500! Αίσχος! Πού είναι το κράτος;

Βέβαια, κάποιοι από εσάς θα έχετε ακούσει για τους αυξητικούς παράγοντες, οι οποίοι σμπρώχνουν λιγάκι τα λευκά να ξεκολλήσουν απ' τα επίπεδα της αβύσσου. Τους παράγοντες αυτούς όμως δεν τους χρησιμοποιούν πάντα στις αυτόλογες μεταμοσχεύσεις. Παρασύρομαι τώρα λίγο, αλλά αυτό θα πω ακόμα και θα συνεχίσω με τις αλλογενείς. Οι αυξητικοί παράγοντες αυτοί, υπάρχει μία πιθανότητα στις πόσες (δε θυμάμαι, όμως πολύ μικρή!) εκτός από τα λευκά να ενεργοποιήσουν και τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό το τελευταίο δε θα ήταν, φυσικά, και ό,τι καλύτερο για τον ασθενή. Γι' αυτό σε πολλές κλινικές τους αποφεύγουν στην περίπτωση αυτόλογης μεταμόσχευσης. Στην περίπτωση της αλλογενούς, τέτοιο πρόβλημα δεν υφίσταται για τον απλό λόγο πως ο νέος μυελός του ασθενούς στερείται, εξ' ορισμού, καρκινικών κυττάρων. Σε άλλες, πάλι, κλινικές λειτουργούν με διαφορετική φιλοσοφία και χρησιμοποιούν αυξητικούς παράγοντες και στις αυτόλογες. Σ΄ εμάς τους ασθενείς λόγος δεν πέφτει, απλά προσευχόμαστε να ξέρουνε τι κάνουνε! Αυτά για μας τους αυτόλογους! Όταν, όμως, αποφασίζουμε να κουβεντιάσουμε για την αλλογενή μεταμόσχευση τότε τα πράγματα αλλάζουν άρδην!


Η αλλογενής μεταμόσχευση, ως διαδικασία δε διαφέρει ιδιαίτερα, από την αυτόλογη. Πάλι ισχυρή χημειοθεραπεία, πάλι έγχυση μυελού ή κυττάρων, πάλι απλασίες, κ.λπ. Ως λογική όμως είναι άλλο πράγμα. Τώρα πλέον, δεν ενισχύουμε τον ασθενή με δικό του, "εξυγιασμένο" μυελό παρά αποφασίζουμε να εξαφανίσουμε εντελώς τον δικό του και να εισάγουμε έναν άλλον, εντελώς ξένο και εντελώς υγιή (ελπίζουμε)! Η μεταμόσχευση ετούτη εφαρμόζεται σε όσους ασθενείς δεν επέδειξαν καλή συμπεριφορά με τις χημειοθεραπείες, έτσι για τιμωρία! Πιο σοβαρά τώρα, εάν μετά τις κλασικές χημειοθεραπείες, η κακομαθημένη λευχαιμία δε δείξει ιδιαίτερη προθυμία να πέσει σε ύφεση, είτε βρεθεί κάποια στιγμή σε ύφεση και υποτροπιάσει αρκετά σύντομα, αυτό σημαίνει πως ο οργανισμός του ασθενή δεν έχει τη δυνατότητα από μόνος του να αντιδράσει και να διατηρηθεί σε υγιή επίπεδα. Σημαίνει πως σε όσες θεραπείες και να τον υποβάλλεις, εκείνος θα έχει την τάση ξανά και ξανά να υποτροπιάζει. Άρα, τι κάνουμε όταν κάτι δε μας αρέσει ή μας βγει σκάρτο; το πετάμε και παίρνουμε καινούργιο! Έτσι, κι εδώ!


Που θα βρεθεί τώρα ο άλλος μυελός; Μπορώ να πάρω απ' τον καθένα ή δε κάνουν όλοι; Δυστυχώς, για να γίνει η μεταμόσχευση αυτή θα πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένα και αυστηρά κριτήρια συμβατότητας (ιστοσυμβατότητα) του μυελού του δότη με τον οργανισμό μας, τα οποία δεν είναι πάντα εύκολο να ικανοποιηθούν! Το ιδανικό είναι συμβατότητα 100%, αλλά μεταμοσχεύσεις πραγματοποιούνται και με μικρότερο ποσοστό, ποιο είναι όμως το κατώτερο όριο δε γνωρίζω! Σε πρώτο στάδιο ο δότης αναζητείται στο συγγενικό περιβάλλον του ασθενούς, και ειδικότερα στ' αδέλφια εάν έχει, όπου οι πιθανότητες να υπάρχει ιστοσυμβατότητα είναι περισσότερες (ειδικά στους διδύμους!). Αυτό είναι τυχερό του καθένα! Γνωρίζω και περίπτωση εφτά αδελφών που κανείς δεν πληρούσε τα κριτήρια συμβατότητας!

Τέλος πάντων, αν αποτύχουμε να βρούμε δότη απ' το συγγενικό μας περιβάλλον, τότε τα πράγματα περιπλέκονται! Ψάχνουμε όπου βρούμε! Αλλά να μην είμαι τόσο στυγνός! Μπορεί, βέβαια, ο καθένας που ενδιαφέρεται για μας, συγγενής, φίλος, γνωστός, άγνωστος, να κάνει το ανάλογο τεστ για να διαπιστώσει αν μπορεί ν' αποτελέσει κατάλληλο δότη. Με τα χρόνια, όμως, και με την ανάγκη, έχει δημιουργηθεί μια παγκόσμια τράπεζα δεδομένων από διάφορους δότες, εθελοντές, όπου βρίσκονται αποθηκευμένες όλες οι πληροφορίες για τον τύπο αίματος και ιστών τους, και στην οποία βάση, προσφεύγουν όλοι οι απογοητευμένοι από τον οικογενειακό τους κύκλο. Εγγύηση, πως θα βρούμε δότη συμβατό, δεν υπάρχει, αλλά μήπως υπάρχει στην ζωή εγγύηση για οτιδήποτε;

Αν τώρα όλα πάνε καλά και βρεθεί ο κατάλληλος δότης, θα του κάνουν τα ίδια ό,τι κάνουν σε όσους προχωρούν σε αυτόλογη μεταμόσχευση, ώστε να του ρουφήξουν το μυελό ή τα κυτταράκια του, για να τα δώσουν στη συνέχεια στον ασθενή. Μέχρις εδώ όλα καλά, περνάει και η περίοδος της απλασίας, ο ασθενής εξέρχεται απ' τη μονάδα των μεταμοσχεύσεων και μετά τι γίνεται; Αυτό το μετά θα μας φάει όλους! Μετά, λοιπόν, ακολουθεί το πιο σημαντικό κομμάτι, στο Γολγοθά ετούτο, πολλών από μας...


Μια λέξη θα πω τώρα: GVHD! Μια λέξη που άλλοι, απλά, κάπου την έχετε ακούσει και χασμουριέστε, ενώ κάποιοι άλλοι ανατριχιάσατε σύγκορμοι και μόνο στο διάβασμά της, γιατί έχετε τραβήξει τα πάνδεινα εξαιτίας της! GVHD: για άλλους σημαίνει ζωή, για άλλους σημαίνει ταλαιπωρία και βάσανα απερίγραπτα. Για άλλους πάλι δε σημαίνει πια τίποτα! GVHD: το οποίον μεταφράζεται "Graft Versus Host Disease", ο εστί μεθερμηνευόμενον ελληνιστί "αντίδραση του μοσχεύματος κατά του ξενιστή", δηλαδή κατά του ασθενή, και μπορεί να είναι οξείας μορφής, μπορεί να είναι και χρονίας μορφής.

Αντίδραση του μοσχεύματος κατά του ξενιστή, σημαίνει σε απλά ελληνικά ότι το μόσχευμα από τη στιγμή που εισάγεται στον οργανισμό του ασθενή βρίσκει ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό από εκείνο για το οποίο είχε φτιαχτεί να δουλεύει (δηλ. τον οργανισμό του δότη). Κάτω από τις συνθήκες αυτές, αρχίζουν να ενεργοποιούνται κάποιοι μηχανισμοί (οι οποίοι δε χρειάζεται να απασχολήσουν κι εμάς εκτός απ' τους γιατρούς) σύμφωνα με τους οποίους το μόσχευμα εκλαμβάνει τα πάντα τριγύρω του ως εχθρικά κι επιτίθεται οπουδήποτε του καπνίσει.

Τώρα πάλι, υπάρχουν κάποιες επιπλοκές, οι οποίες είναι οι πλέον συνήθεις, και εκδηλώνονται κυρίως με δερματικά εξανθήματα, προσβολή του πεπτικού συστήματος και του ήπατος. Οι επιπλοκές αυτές άλλοτε είναι ήπιες κι άλλοτε εκδηλώνονται σε τόσο βαριά μορφή που παρακαλάς να είχες μείνει με τη λευχαιμία. Και σαν μην ήταν η ζωή σου, ήδη, αρκετά σε κίνδυνο, η αντίδραση ετούτη του μοσχεύματος συνοδεύεται πάντοτε και από έντονη και μακροχρόνια ανοσοκαταστολή, δηλαδή ποιος είδε τις λοιμώξεις και δεν τις φοβήθηκε! Για όλα αυτά, βέβαια, οι καημένοι γιατροί δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια (όσοι από εσάς τραβιέστε θα είστε αρκετά εξοικειωμένοι με όρους όπως κυκλοσπορίνη ή μεθοτρεξάτη), αλλά να είμαστε ειλικρινείς, ο γιατρός δεν είναι θεός και η φάση ετούτη θεωρείται από τις πλέον επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενούς. Αλλά, για να μη βαρύνει περισσότερο το κλίμα, ας υπενθυμίσουμε πως, από τη μία, δεν περνάνε όλοι το GVHD στη βαριά του μορφή και πως, από την άλλη, χωρίς τη μεταμόσχευση το μέλλον του ασθενή είναι σίγουρο και προδιαγεγραμμένο, ούτως ή άλλως.

Όμως, να μην υπάρχει παρεξήγηση, το GVHD είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ! Χρειάζεται για να μας δείξει ότι το μόσχευμα είναι ενεργό και δραστηριοποιείται! Διαφορετικά, αν το μόσχευμα αδρανήσει, ο μυελός του ασθενούς αρχίζει πάλι να παίρνει το πάνω χέρι και να πολλαπλασιάζονται τα κύτταρα εκείνα τα οποία θέλουμε να εξαλείψουμε. Δεν πρόκειται, βέβαια, άμεσα για καρκινικά κύτταρα, έχουμε όμως επισημάνει πως, για να φτάσει ο ασθενής σε τούτο το είδος μεταμόσχευσης, ο οργανισμός θα έχει την τάση κάποια στιγμή να επανεμφανίσει την ασθένεια. Έτσι, καταλάβετέ το καλά, διότι πολλοί το βλέπουν μονάχα σαν κατάρα. Το GVHD δεν είναι κατάρα, ελπίδα είναι! Αν ψάχνετε οπωσδήποτε για κατάρα απευθυνθείτε στη λευχαιμία! Το GVHD είναι ένα βήμα ακόμα πιο κοντά στην απαλλαγή μας από την ασθένεια (αν και απομένουν πολλά ακόμη! σιγά-σιγά όμως και με υπομονή!).


Τέλος και με τις αλλογενείς. Επισημάνσεις, προσθήκες, διορθώσεις, θα έρθουν, λίγο-λίγο, με το καιρό, με τα mails σας και με τις ανάγκες μας, μέχρι ενός ορίου όμως, ώστε να μην ξεφύγει ετούτη η σελίδα από το βασικό της στόχο (ο οποίος ΔΕΝ είναι η ιατρική σας ενημέρωση)!


ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ


Α υτά, χοντρικά, για τις μεθόδους θεραπείας! Η επιστήμη προχωράει με ρυθμούς ταχείς αλλά πολλοί από εμάς, δυστυχώς, ίσως να μην προλάβουμε να ωφεληθούμε. Αρκεί να γνωρίζουμε, τουλάχιστον όσοι έχουν την απλή περιέργεια, το τι μπορεί να γίνει και όχι το τι θα μπορούσε (το ξέρετε αυτό με τη γιαγιά μου, τι θα ήταν αν είχε κεραίες)! Δε μπορώ να σας πείσω να μην ανησυχείτε ή να μην ελπίζετε, η ζωή είναι γλυκιά και είναι θλιβερό να ξέρεις ότι μπορεί μέσα στα σπλάγχνα σου, η λευχαιμία ν' αργοχτυπάει σαν αντίστροφη μέτρηση, βαριά κι αμείλικτη. Αλλά μήπως, από τη στιγμή που γεννιόμαστε, δεν ξεκινάει ένα είδος αντίστροφης μέτρησης; Υπάρχει κάτι μέσα στο σύμπαν ολόκληρο, το οποίο να μην έχει αρχή και τέλος;

Δ ε μπορώ να σας πείσω να μην ανησυχείτε ή να μην ελπίζετε, γιατί κι εγώ ανησυχώ κι ελπίζω! Θεραπείες υπάρχουν ως ένα βαθμό, εγγυήσεις όμως δεν υπάρχουν για κανέναν! Ούτε θαύματα γίνονται! Ή να το πω καλύτερα, δε γίνονται από μόνα τους! Το θαύμα θα γίνει απ' τη στιγμή που θα πιστέψουμε βαθιά σ' αυτό! Όταν θα κοπιάσουμε πέρα από τον εαυτό μας για να του δώσουμε ζωή και να μας δώσει κι εκείνο ζωή με τη σειρά του! Γιατί, κάθε φορά, που βλέπω ανθρώπους κατάκοιτους και αποστεωμένους, με χεράκια μελανιασμένα από τους ορούς και τα φάρμακα, που λιώνουν από τον πυρετό ή τους πόνους, κάθε φορά, λέω, που βλέπω αυτούς τους ανθρώπους να μπορούν να σηκώνουν το κεφάλι και να χαμογελούν, τότε τους ζηλεύω και τότε πιστεύω πως, ναι, αυτό είναι ένα θαύμα!

ΙΑΣΙΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΗ ΣΕΛΙΔΑΣ ΙΑΣΗ